Alkalna fosfataza (ALP)
Alkalna fosfataza je enzim koji katalizira hidrolizu monoestera fosfatne kiseline i alkohola. Prisutan je u skoro svim tkivima. U serumu zdravih osoba potiče uglavnom iz jetre, a u serumu djece potiče iz kostiju.
Normalne vrijednosti alkalne fosfataze u krvi su različite za žene i muškarce. Tako za žene iznosi 68-234 U/I, a za muškarce 78-217U/I.
Kod djece su vrijednosti alkalne fosfataze povišene 1,5-2,5 puta u odnosu na vrijednosti kod odraslih osoba, zbog pojačane osteoblastične aktivnosti u tom periodu.
Kod trudnica je alkalna fosfataza također povišena zbog prisustva alkalne fosfataze iz placente.
Pored toga, povišene vrijednosti alkalne fosfataze mogu ukazivati i na neke poremećaje i oboljenja. Povišene vrijednosti alkalne fosfataze (ALP) najčešće ukazuju ili na oboljenja jetre sa holestazom (usporen ili blokiran tok žuči) ili na pojačanu osteoblastičnu aktivnost. Kako bi se razjasnilo koji od ova dva uzroka je doveo do povećanja vrijednosti alkalne fosfataze treba odrediti vrijednost enzima 5’-nukleotidaze.
Povišene vrijednosti alkalne fosfataze i enzima 5’-nukleotidaze u krvi ukazuju na oboljenja jetre kao što su:
- holestaza
- hepatitis
- tumori
- granulomi
- infiltracije
U slučaju da je povišena samo vrijednost alkalne fosfataze a vrijednost 5’-nukleotidaze normalna, to ukazuje na bolesti kostiju kao što su osteomalacija, rahitis, karcinom kostiju, hiperparatireoidizam.
Bolesti poput ulcerativnog kolitisa, Hodginkove bolesti, kongestije srca uzrokuju umjerno povišene vrijednosti alkalne fosfataze u krvi.
Snižene vrijednosti alkalne fosfataze prisutne su kod zastoja u rastu kostiju i hipofosfatazije.
Kisela fosfataza (ACP)
Kisela fosfataza je enzim koji ima najveću aktivnost u prostati, jetri, slezeni, eritrocitima, trombocitima i koštanoj srži.
Najveći dijagnostički značaj ima kisela fosfataza iz prostate, te je važno određivanje ovog enzima u serumu u dijagnostici karcinoma prostate. Kod pacijenata sa karcinomom prostate snažno se povećava nivo kisele fosfataze u krvi. Umjereno povećanje vrijednosti kisele fosfataze prisutno je kod upale prostate i hipertrofije prostate.
Bitno je istaći da palpacija prostate i rektalni pregled uzrokuju prolazno povišenje vrijednosti prostatične kisele fosfataze u serumu tako da je potrebno pričekati 1-2 dana prije uzimanja krvi za analizu na kiselu fosfatazu.
Vrijednosti kisele fosfataze su povišene i kod karcinoma dojke sa metastazama u kostima i jetri, te kod Pagetove bolesti.
Ključne riječi: alkalna fosfataza, kisela fosfataza, ACP, ALP
Foto: Pixabay
